Nadwyżka operacyjna to główny wskaźnik „poziomu bezpieczeństwa finansowego” samorządów lokalnych. Oznacza dodatnią różnicę między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi w danym roku w gminie. Można powiedzieć, że im większa nadwyżka, tym mniejsze ryzyko utraty płynności finansowej w wyniku negatywnych czynników zewnętrznych.
Nadwyżka operacyjna jest niezbędna do realizowania inwestycji przez samorządy lokalne, a więc jest to swego rodzaju „potencjał inwestycyjny” samorządów.
Nadwyżka jest też potrzebna do spłacania długu (kredyty, pożyczki, obligacje samorządowe) gminy lub powiatu.
W świetle danych zebranych przez Związek latach 2015-2019 nastąpił spadek nadwyżki operacyjnej w stosunku do dochodów bieżących w znacznej części gmin i powiatów województwa śląskiego.
nadwyżka operacyjna - grafika do pobrania
Co wynika z tego spadku?
- zdecydowane zmniejszenie poziomu inwestycji;
- problemy z wykorzystaniem środków unijnych – brak środków na tzw. wkład własny, który jest gminie niezbędny do realizowania projektów oraz potencjalny brak możliwości spłat zobowiązań, zaciąganych na te inwestycje;
- w dalszej perspektywie - w przypadku niektórych gmin - brak możliwości realizowania podstawowych zadań i usług publicznych w wyniku ryzyka utraty płynności finansowej budżetu.