Gospodarka odpadami komunalnymi polegająca na segregacji odpadów „u źródła”, rola samorządów lokalnych w transformacji naszego regionu i raport na temat aktualnej sytuacji finansowej miast – o tym rozmawiali prezydenci miast na prawach powiatu podczas wideospotkania Konwentu 10 marca.
W pierwszej części wydarzenia swoje doświadczenia w zakresie funkcjonowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi, który polega na segregacji odpadów „u źródła”, przedstawił Sławomir Napierała, Burmistrz Nakła nad Notecią. W tej gminie bowiem od 2013 r. na terenie zabudowy wielorodzinnej funkcjonuje system tzw. mini-pszoków (czyli małych punktów selektywnie zbieranych odpadów komunalnych).
- Atutem tego rozwiązania jest wzrastająca świadomość społeczna i współodpowiedzialność za segregację odpadów wśród mieszkańców zabudowy wielorodzinnej – podkreślił Burmistrz.
Przejęcie odpowiedzialności za selektywną zbiórkę
Przedstawiciele Miasta Nakło nad Notecią wyjaśnili, że ich system na przestrzeni lat ewaluował i ciągle jest doskonalony. Początkowo w jego obsługę, czyli segregację dostarczanych przez mieszkańców odpadów w tzw. mini-pszokach, było zaangażowanych wielu pracowników. Aktualnie system został zoptymalizowany i wymaga zdecydowanie mniejszego zaangażowania kadrowego.
- Można powiedzieć, że gmina wzięła na siebie część odpowiedzialności za jakość selektywnej zbiórki, ale dzięki temu zyskaliśmy lepiej posegregowane odpady, które potem możemy sprzedać na rynku – wyjaśniał Sławomir Napierała.
W ramach tego systemu każdy mieszkaniec posiada specjalną kartę, którą się posługuje dostarczając odpady do mini-pszoka. Aktualnie mini-pszoki pracują w trybie 24 h, gdy nie ma w nim pracownika, każdy mieszkaniec za pośrednictwem karty może do niego wejść i samodzielnie posegregować swoje odpady.
- Plusem tego systemu jest również czysta przestrzeń wspólna wokół bloków i mini-pszoków – wyjaśniał podczas spotkania Mirosław Sobczak, Prezes Komunalnego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Spółka w Nakle nad Notecią, odpowiedzialnego za odbiór odpadów. Podkreślił on również, że jego wdrożenie było sporym wyzwaniem dla gminy i lokalnej społeczności, także w wymiarze finansowym.
Jak wiadomo segregacja odpadów w blokach mieszkalnych często rodzi problemy, np. nadmiar odpadów wokół altan z pojemnikami na odpady czy odpowiedzialność zbiorowa za jakość posegregowanych odpadów.
Samorządy lokalne starają się optymalizować sposób zbierania odpadów „u źródła”, tak aby był efektywny i sprawiedliwy społecznie w skali całej gminy.
Jak wiadomo w każdej gminie gospodarka odpadami musi być dopasowana do lokalnych uwarunkowań. Bywa też tak, że nie każde dobre rozwiązanie stosowane w jednym samorządzie sprawdzi się w pozostałych. Jednak na pewno Związek przyjrzy się bliżej dobrej praktyce z Nakła nad Notecią w trakcie kolejnych spotkań, postara się też zorganizować wizytę studyjną.
Nowa odporność na kryzysy energetyczne
W drugiej części spotkania miało miejsce wystąpienie profesora Jana Popczyka z Powszechnej Platformy Transformacyjnej Energetyki 2050, który mówił o nowej roli samorządów lokalnych w zakresie transformacji energetycznej naszego regionu.
W jego prelekcji pojawił się m.in. wątek budowania odporności samorządów na kryzysy energetyczne.
- Kluczowe będzie w przyszłości wdrażanie zmian w zakresie energetyki oddolnie, a więc z udziałem samorządów lokalnych, małych i średnich przedsiębiorstw oraz elektroprosumentów – powiedział Jan Popczyk.
Profesor przypomniał też, jak rozwijała się energetyka w naszym regionie, w tym o przedsięwzięciu związanym z elektryfikacją Śląska w ostatniej dekadzie XIX w.
- Po drugiej wojnie światowej dwie trzecie elektroenergetyki krajowej było skupione właśnie na Śląsku – zaznaczył Jak Popczyk.
Kierunkiem zmian powinna być neutralność energetyczna, a więc odporność prosumencka będąca współodpowiedzialnością zarówno odbiorców energii elektrycznej, samorządów, jak i całej Unii Europejskiej – mówił Profesor.
W omawianej dziedzinie nasz Związek planuje szersze przedsięwzięcie, w ramach którego chce przygotować w urzędach gmin naszego regionu specjalistów do spraw bezpieczeństwa transformacji energetycznej. Partnerem merytorycznym tej inicjatywy będzie Powszechna Platforma Transformacyjna Energetyki 2050. O tej inicjatywie będziemy na bieżąco informować w naszym portalu.
Konieczne zmiany w przepisach dotyczących finansów samorządów
Na koniec Skarbnik Rudy Śląskiej, Ewa Guziel, która aktywnie uczestniczy w pracach Komisji Skarbników naszego Związku, przedstawiła raport z analizy danych dotyczących sytuacji finansowej miast w naszym województwie. Opracowanie powstało na podstawie badania ankietowego dotyczącego dochodów i wydatków miast na prawach powiatu województwa śląskiego w latach 2018-2022.
- W ostatnim czasie nastąpiło dużo zmian przepisów, które mają rzeczywisty wpływ na budżety gmin, zarówno po stronie dochodowej, jak i wydatkowej. Zmiany te powodują zachwianie stabilności finansów publicznych, a przy tym istotne zmniejszają nadwyżkę operacyjną w samorządach – powiedziała Ewa Guziel.
Jak wynika z analizy, sytuacja miast na prawach powiatu województwa śląskiego jest coraz trudniejsza, a pieniądze przekazywane z budżetu centralnego przede wszystkim na nowe inwestycje – choć potrzebne – w istocie pogłębią jeszcze problemy jst. Wygenerują bowiem konieczność późniejszego utrzymywania tych inwestycji, tj. stałego pokrywania bieżących zobowiązań (np. kosztów pracowniczych, kosztów zaopatrzenia w media). Przy utrzymaniu obecnych trendów - dochody bieżące jst będą za niskie i na to nie pozwolą – uzupełniła Skarbnik Rudy Śląskiej.
Sytuację tę pogarsza fakt, iż coraz więcej przekazywanych środków pieniężnych jest ,,znaczonych”, tj. nie mogą być one przeznaczane na inny cel jak tylko ten, na który jest przekazywana dotacja.
- Należy jednocześnie zaznaczyć, że często zadania zlecone są niedofinansowane z budżetu państwa i jst musi dokładać swoje pieniądze, żeby je wykonać – wyjaśniała Pani Skarbnik.
- Dochody z tytułu udziału gmin i powiatów w podatku od osób fizycznych tzw. PIT rosły nieprzerwanie do 2018 roku, kiedy wzrost ten został zahamowany poprzez zmiany w przepisach podatkowych, które niekorzystnie wpłynęły na budżety samorządów zarówno po stronie dochodowej, jak i wydatkowej – mówiła Ewa Guziel.
- Zmiany w systemie finansów publicznych, a w szczególności dochodów samorządowych, są konieczne. Najbardziej pożądane jest zwiększenie dochodów bieżących jst oraz udziałów w podatkach centralnych – podsumowała Skarbnik Rudy Śląskiej.
Po tej prezentacji Przewodniczący Związku dodał, że kwestia finansów samorządów na pewno stanie się przedmiotem dyskusji podczas kolejnych posiedzeń Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
- Będziemy do tego wracać, zwłaszcza, że przed samorządami i polskim państwem pojawia się nowe wyzwanie związane ze wsparciem obywateli Ukrainy, którzy na stałe pozostaną w Polsce.
Data publikacji: 10.03.2022 r.
AKTUALNOŚCI