Nasze działania są niewystarczające

Nowe poziomy recyklingu, gospodarka cyrkularna i termiczne przekształcanie odpadów - to tematy lutowego posiedzenia Regionalnej Rady ds. Energii w woj. śląskim.

- Największym wyzwaniem jest osiągnięcie podwyższonych poziomów recyklingu i przygotowanie do ponownego użycia odpadów komunalnych oraz wdrażanie gospodarki o obiegu zamkniętym – powiedziała Izabela Domogała, Członek Zarządu Województwa Śląskiego w trakcie spotkania.

Przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego zwrócili uwagę na potrzebę poprawy selektywnej zbiórki odpadów, w szczególności bioodpadów, ponieważ bez ich recyklingu organicznego osiągnięcie ustawowo określonych poziomów nie będzie możliwe. Przypomnijmy, że zgodnie ze znowelizowaną ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w tym roku poziom ten wyniesie 50%, a w 2035 r. już 65%.

- Musimy dążyć do spełnienia nowych, zdecydowanie ambitniejszych, poziomów recyklingu odpadów komunalnych. Gminy będą je obliczały w odniesieniu do ogólnej masy wytworzonych odpadów komunalnych, a nie jak dotychczas tylko wybranych frakcji materiałowych, co stanowi fundamentalną różnicę – mówił Bogdan Pasko z Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, podsumowując:

- To oznacza, że podejmowane do tej pory przez nas działania są niewystarczające.

Rozmawiając o wyzwaniach w gospodarce odpadami komunalnymi nie można pominąć gospodarki cyrkularnej. Jej ideę przypomniał w trakcie posiedzenia Rady dr hab. inż. Krzysztof Pikoń, Kierownik Katedry Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów Politechniki Śląskiej:

- Gospodarka o obiegu zamkniętym jest pojęciem ekonomicznym, a więc w jej ramach poszukuje się opłacalnych rozwiązań. Takie podejście zakłada również uwzględnienie całego cyklu życia produktu, zaczynając od etapu jego projektowania.

Rozwiązań, dzięki którym można wprowadzić gospodarkę cyrkularną w życie jest wiele.  Krzysztof Pikoń zaznaczył, że ich wspólnym mianownikiem musi być zmniejszenie wpływu działalności człowieka na środowisko, a w rezultacie ograniczenie zużycia surowców.

Przykładem wdrażania niektórych założeń GOZ-u w skali województwa śląskiego jest elektrociepłownia Fortum w Zabrzu. Zakład wykorzystuje frakcję odpadów, która nie nadaje się do ponownego użycia czy recyklingu. Jak podkreślił Krzysztof Karolczyk, Kierownik ds. rozwoju projektów z Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. elektrociepłownia skupia się na odzysku energii, która w postaci ciepła „wraca” do mieszkańców.

- Wykorzystujemy frakcję nadsitową odpadów, która aktualnie stanowi ogromny problem na polskim rynku. Pracujemy też nad projektem własnej linii do produkcji paliwa, aby wykorzystać w największym stopniu potencjał energii tkwiący w odpadach – mówił Krzysztof Karolczyk.

Kilkuletnie doświadczenia w termicznym przekształcaniu odpadów z odzyskiem energii posiada również Ekospalarnia w Krakowie. Na pytanie członków Regionalnej Rady ds. Energii dotyczące tego, jak ta instalacja wpisuje się w cały system gospodarki odpadami w województwie małopolskim, odpowiedział podczas spotkania Jakub Bator, Członek Zarządu Krakowskiego Holdingu Komunalnego S.A., Dyrektor Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów w Krakowie:

- Trzy lata funkcjonowania w tym systemie pokazały, że nasz zakład jest potrzebny, bo zaspokaja potrzeby w zakresie energii elektrycznej i cieplnej.  Po drugie w instalacji tej przetwarzamy odpad, który w przeciwnym razie znalazłby się na składowisku – mówił Jakub Bator dodając, że proces termicznego przekształcania odbywa się w warunkach bezpiecznych dla środowiska i mieszkańców oraz nie wiąże się ze wzrostem cen za te usługi.

Natomiast władze województwa śląskiego aktualnie analizują informacje dotyczące instalacji termicznego przetwarzania odpadów, które w ostatnim czasie wpłynęły do Urzędu Marszałkowskiego:
 

- Z niepokojem patrzymy na liczbę propozycji zgłaszanych w ramach naszego województwa. Pod koniec stycznia otrzymaliśmy wnioski obejmujące w sumie szesnaście dodatkowych instalacji – powiedziała Izabela Domogała.

Warto przypomnieć, że w obowiązującym Planie gospodarki odpadami dla województwa śląskiego na lata 2016-2022 wskazano już osiem takich instalacji (w ramach planowanych do realizacji), z których do tej pory powstała tylko jedna. Izabela Domogała wyjaśniając źródła obaw Samorządu Województwa Śląskiego w tym zakresie, przypomniała, że nasz region na tle innych odznacza się najwyższym w kraju poziomem recyklingu odpadów komunalnych, wynoszącym 42% (przy udziale termicznego przekształcania odpadów nieprzekraczającym 10%).
 

- Zależność jest następująca, im większy poziom recyklingu, tym mniejsza konieczność termicznego przetwarzania odpadów – dodała Izabela Domogała, Członek Zarządu Województwa Śląskiego.

Przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego kilkukrotnie zaznaczyli, że termiczne przekształcanie stanowić może jedynie uzupełnienie kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi. W ich opinii w doborze metod zagospodarowania odpadów należy uwzględniać hierarchię sposobów postępowania z odpadami. Ta wskazuje, że powyższe rozwiązanie nie jest preferowane, gdyż w tej klasyfikacji zajmuje ono pozycję przedostatnią, czyli przed najmniej pożądanym unieszkodliwianiem odpadów. Co więcej budowa instalacji termicznego przetwarzania odpadów nie będzie już dofinansowywana ze środków UE.  Wobec tego priorytetem powinno być zapobieganie i przygotowanie do ponownego użycia oraz recykling odpadów.

Podsumowując posiedzenie Janusz Koper, Przewodniczący Regionalnej Rady ds. Energii, Zastępca Prezydenta Rybnika przedstawił najważniejsze wnioski:

- Po pierwsze, musimy być otwarci na nowe rozwiązania technologiczne, a nie obstawać  przy tych, które już znamy, a które powoli stają się przestarzałe. Po drugie, biorąc pod uwagę cele energetyczno-klimatyczne, które stawiają sobie państwa w innych częściach świata, na przykład Indie, założenia unijne w tym zakresie powinniśmy traktować jako minimum działań do zrealizowania.
 

Janusz Koper podkreślił, że samorządowcy od dawna dostrzegają trudności w zagospodarowaniu frakcji nadsitowej odpadów, której zgodnie z polskimi przepisami nie można już składować. Dlatego też niezbędne jest podjęcie inicjatywy, która w systemowy sposób rozwiązałaby ten problem – takimi słowami zakończył XIX spotkanie Przewodniczący Rady.

Regionalna Rada ds. Energii - gremium o charakterze opiniotwórczym i konsultacyjnym, powołane z inicjatywy Śląskiego Związku Gmin i Powiatów w 2013 r., działające w województwie śląskim:

• stanowi platformę komunikacji i współpracy między różnego rodzaju podmiotami funkcjonującymi w sferze energii;
• skupia przedstawicieli Samorządu Województwa Śląskiego, samorządów lokalnych, instytucji                  kompetentnych w dziedzinie energii, firm sektora energetycznego oraz instytucji naukowych;
• podejmuje dyskusje na temat możliwych rozwiązań problemów o kluczowym znaczeniu dla przyszłości naszego województwa, np. w zakresie bezpieczeństwa energetycznego;

fot. archiwum ŚZGiP